Terapia DDA / DDD

Syndrom DDA (DDD) nie jest uznany za jednostkę chorobową i tym samym nie jest wpisany do międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10 czy DSM-IV – niemniej wyróżnia się istnienie takiego syndromu. O osobie dotkniętej DDA mówi się, że jest to dorosły człowiek pochodzący z rodziny, w której alkohol był problemem centralnym. (DDD: inna dysfunkcja jak chłód, obojętność, przemoc). Jako dziecko walczył o przetrwanie lub uwagę opiekunów – w dorosłym życiu ma poczucie, że nigdy nie był dzieckiem. Często jako dziecko doświadczał cierpienia ponad miarę. Bycie DDA/DDD zakłada podwójną tożsamość, czyli bycie dorosłym przy jednoczesnym byciu dzieckiem, a dzieje się tak dlatego, że problemy z okresu, gdy był dzieckiem – dotąd nie zostały rozwiązane, nieodreagowane i często wyparte.

Osoba DDA/DDD albo musiała szybko dorosnąć – to jest pierwsza kategoria takich osób, które przeskoczyły dzieciństwo i stały się nad wiek poważne. Druga to wieczny Piotruś Pan – osoba, która postanowiła nie dorastać i być jak wiecznie zbuntowany nastolatek.

Obszary życia szczególnie zagrożone:

• życie uczuciowe: nieustający lęk i poczucie zagrożenia, złość, gniew, wstyd, poczucie krzywdy i winy;
• oparcie i wzajemna pomoc: rodzina, która ma być oparciem, staje się źródłem krzywd;
• kontakt i zrozumienie: zamiast relacji szczerości są relacje oparte na kłamstwie i manipulacji;
• kontakt ze światem zewnętrznym: izolacja poszerzająca swój zasięg z upływem czasu;
• zasoby materialne: często problemy finansowe.

Charakterystyczne cechy przejawiane w życiu dorosłym przez DDA/DDD:

• poczucie odmienności, nieadekwatności;
• krytyczna samoocena i zbyt poważne traktowanie siebie samego;
• ignorowanie własnych potrzeb emocjonalnych;
• brak umiejętności cieszenia się życiem;
• trudności w rozumieniu tego, co jest normalne, a co nie;
• branie odpowiedzialności za wszystko i wszystkich oraz pracoholizm;
• reagowanie niepokojem i lękiem, gdy sprawy życiowe wymykają się spod kontroli;
• nadmierna odpowiedzialność lub brak odpowiedzialności;
• nadmierna wrażliwość lub nadmierna obojętność (znieczulenie emocjonalne);
• funkcjonowanie według zasady „wszystko albo nic”;
• trudności w realizowaniu do samego końca swoich planów życiowych i częste uleganie chwilowym impulsom;
• brak zaufania i obawa przed nawiązywaniem bliskich kontaktów z innymi ludźmi;
• stałe poszukiwanie aprobaty dla swojej osoby i obawa przed odrzuceniem;
• poczucie, że ciągle lub często jest się ignorowanym lub atakowanym;
• nieświadome poszukiwanie napięć i kryzysów, a następnie uskarżanie się na ich skutki;
• obawa przed krytyką i osądzaniem przy jednoczesnej skłonności do krytykowania i osądzania innych.

Podstawowe potrzeby dzieci nie są zaspokajane, są to m.in. potrzeby:

• bezpieczeństwa, bezpiecznej opieki, troski i akceptacji oraz bezpiecznego przywiązania do innych;
• autonomii, kompetencji i poczucia tożsamości;
• wolności wyrażania prawdziwych potrzeb i emocji;
• spontaniczności i zabawy;
• realistycznych granic i samokontroli.

Każde dziecko potrzebuje bliskości ze swoimi rodzicami – dziecko w rodzinie dysfunkcyjnej często zostaje pozostawione samo sobie i uznaje ten fakt za normę, przyjmuje, że właśnie tak funkcjonuje świat. Podobnie naturalne są kłamstwa, wymówki i tajemnice, a rodzina udaje, że jest „normalna”. Gniew, żal, lęk, samotność, poczucie opuszczenia zostają zamrożone lub schowane. Potrzeba bezpieczeństwa i bliskości, tego by mieć kogoś, kto się dzieckiem interesuje, rozumie, wysłucha, dla kogo dziecko jest ważne i kochane, jest totalnie niezaspokajana – dziecko nawet nie wie, że coś takiego istnieje. Trzy zasady z dzieciństwa: Dziecko w rodzinie z problemem alkoholowym uczy się trzech ważnych zasad:

• Nie ufaj
• Nie mów
• Nie czuj

• Zasada „nie mów” – związana z ukrywaniem sekretu o alkoholizmie któregoś z członków rodziny.
• Zasada „nie ufaj” – wynika z zaniku poczucia bezpieczeństwa i zaufania w rodzinie alkoholowej. Dziecko uczy się polegać tylko na sobie.
• Zasada „nie czuj” – prowadzi do tłumienia emocji i braku kontaktu z własnymi uczuciami.

Nie mów o tym, co dzieje się w twoim domu i o piciu rodzica – oszczędzisz sobie tym wstydu i lęku. Taka postawa sprawia, że dziecko przyjmuje postawę obronną i zamkniętą wobec świata, odgrywając w rodzinie jedną z czterech ról:

• Bohater – najczęściej najstarsze dziecko, które przejmuje odpowiedzialność za rodzinę, opiekuje się rodzeństwem, zajmuje domem, stara się być najlepsze. Żyje w ciągłym napięciu, przeciążone obowiązkami.
• Kozioł ofiarny – stara się zwrócić uwagę na siebie, odwracając ją od problemów rodziny. Może być agresywne, łamać zasady, wdawać się w konflikty z prawem.
• Maskotka – próbuje rozweselać rodzinę, żartuje, przyciąga uwagę poprzez humor, ale często nie jest traktowana poważnie.
• Dziecko niewidzialne – wycofuje się, nie sprawia kłopotów, czuje się samotne i niezauważone, ma trudności w relacjach społecznych.

Dziecko może przyjmować różne role w zależności od sytuacji. Te role pomagają rodzinie, ale w dorosłości stają się przeszkodą w budowaniu zdrowych relacji. Schematy te utrwalają się i prowadzą do trudności w życiu dorosłym.

• Dorośli bohaterowie uzależniają się od „bycia potrzebnym”, ignorując swoje potrzeby.
• Kozły ofiarne stają się wyrzutkami społecznymi.
• Dziecko niewidzialne w dorosłości jest odludkiem.
• Maskotka nie jest traktowana poważnie.

Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA) to osoby, które w dzieciństwie przeżyły horror – były świadkami lub ofiarami przemocy, nie otrzymały wsparcia, bezpieczeństwa ani ciepła od rodziców. Zostali wepchnięci w dorosłość bez przygotowania i często nie pamiętają dzieciństwa, bo go nie przeżyli. Specyficzne cechy DDA:

• poczucie odmienności;
• krytyczna samoocena i nadmierne traktowanie siebie poważnie;
• ignorowanie własnych potrzeb emocjonalnych;
• brak umiejętności cieszenia się życiem;
• trudności w rozumieniu norm społecznych;
• pracoholizm i nadmierna odpowiedzialność;
• niepokój, gdy życie wymyka się spod kontroli;
• nadmierna wrażliwość lub emocjonalne zobojętnienie;
• brak zaufania do ludzi;
• strach przed odrzuceniem i stałe poszukiwanie aprobaty;
• skłonność do tworzenia dramatycznych sytuacji;
• trudność w realizowaniu planów życiowych.

Dzieci alkoholików dorastają w chaosie, co wpływa na ich rozwój emocjonalny. Alkoholizm rodziców pozostawia trwałe rany w psychice dziecka, prowadząc do zaburzeń relacji w dorosłym życiu. Proces zdrowienia obejmuje:

• naukę stawiania granic;
• zdobycie umiejętności wyrażania swojego zdania;
• wyjście z ról przyjętych w dzieciństwie.

Korzyści z terapii:

• odzyskanie spokoju emocjonalnego;
• akceptacja siebie;
• zbudowanie poczucia własnej wartości;
• nawiązywanie zdrowych relacji z innymi;
• zdolność do tworzenia bliskich więzi bez poświęcania własnej tożsamości.